“Met hun ideeën die ze elke keer meebrengen uit andere bedrijven en sectoren injecteren freelancers inspiratie én ondernemerschap in jouw onderneming”

Jaar na jaar groeit het aantal freelancers in ons land, maar veel bedrijven aarzelen nog om hen aan boord te halen. Volgens Jos Vermeiren (gedelegeerd bestuurder van UNIZO Oost-Vlaanderen) en Rika Coppens (CEO van House of HR) schieten ze zo in hun eigen voet. Want freelancers bieden niet alleen een antwoord op de krapte op de arbeidsmarkt, ze brengen ook een flexibele en ondernemende mindset binnen bij bedrijven. “Als iedereen morgen ondernemer wordt, hebben we al een groot deel van de mismatch op onze arbeidsmarkt weggewerkt.”

De eerste helft van dit jaar zetten meer dan 60.000 starters de stap naar het ondernemerschap. Een kwart meer dan vorig jaar, ondanks de coronacrisis en ondanks alle coronabeperkingen die ook een groot deel van 2021 nog van kracht waren. Een aanzienlijk deel van die starters zijn freelancers, zegt Jos Vermeiren. “Het aantal freelancers in Vlaanderen is de laatste drie jaar met 20 procent gestegen. Dat is een uitstekende zaak, want ondernemerschap is een bron van welvaart voor de toekomst.”

“Welvaart én welzijn”, vult Rika Coppens aan. “Want de grote meerderheid van de freelancers kiest er heel bewust voor om zelfstandige te worden en is tevreden met die keuze. Ze geeft hen vrijheid en gemoedsrust. Het is een ander verhaal dan in Nederland, waar een aanzienlijk deel van de gigantische groep zzp’ers (zelfstandigen zonder personeel) tegen hun zin in dat statuut gedwongen wordt. Bij ons is het gelukkig een veel positiever verhaal. Wij hebben een enquête gedaan bij werknemers hier in België, 30 procent van de jongeren zou het wel zien zitten om als freelancer aan de slag te gaan.”

“Freelancers zijn ondernemers pur sang”, benadrukt Vermeiren. “Solo-ondernemers, maar wel ondernemers in hart en nieren. Daarom pleiten we met UNIZO ook voor een verbeterd statuut voor freelancers. Ze verdienen het om goed beschermd te worden. Het optrekken van het pensioen voor zelfstandigen, een beslissing die vorige maand groen licht kreeg in het parlement, is een belangrijke doorbraak. Daar hebben we dertig jaar voor gevochten.”

Onbekend maakt onbemind

Werkgevers dringen al lang aan op een meer flexibele arbeidsmarkt. Maar nu die flexibilisering zich aan de aanbodzijde vertaalt in een groeiend aantal freelancers weten veel bedrijven niet goed hoe ze daarmee om moeten gaan. “Onbekend maakt onbemind”, merkt Coppens. “Veel bedrijven aarzelen om met freelancers in zee te gaan. Ze zien nog te vaak alleen de risico’s en gevaren, en te weinig de opportuniteiten. Gelukkig is dat stilaan aan het veranderen. Voor IT- en marketingfuncties schakelen veel bedrijven al langer freelancers in. Waarom zouden ze dat ook niet doen voor andere rollen?”

Vermeiren legt de link met interimarbeid. “Die botste in het begin ook op heel wat wantrouwen bij werkgevers. ‘Gaan die interimkrachten wel gemotiveerd zijn als ze hier maar tijdelijk aan de slag zijn?’ Vandaag is interimarbeid de normaalste zaak van de wereld. Freelancers zullen dat ook worden. Bedrijven hebben niet de luxe om nee te zeggen tegen freelancers. De krapte op de arbeidsmarkt is nog lang niet weg, we zitten nog altijd met die mismatch tussen vraag en aanbod. Als er dan getalenteerde en gemotiveerde mensen beschikbaar zijn, kunnen ondernemingen het zich niet veroorloven om die groep links te laten liggen. Iedereen zal het toch met mij eens zijn dat een statuut ondergeschikt is aan talent en expertise?”

‘Resource planning is vandaag belangrijker dan financiële planning’

Coppens wijst op het toenemende belang van resource planning. “Ik ben ervan overtuigd dat resource planning vandaag belangrijker is voor bedrijven dan financiële planning. Elk bedrijf heeft een vaste basis aan werkzaamheden. Daarnaast worden projecten om de toekomst van het bedrijf te garanderen steeds belangrijker. De wereld en de markt waarin bedrijven vandaag en morgen opereren, evolueert steeds sneller.

Ze moeten veel meer dan vroeger vooruitkijken, inzetten op digitalisering en innovatie, aandacht besteden aan activiteiten die vroeger niet zo hoog op hun agenda stonden. Nieuwe mensen opleiden vraagt tijd. Tijd die bedrijven vandaag niet altijd hebben, snelheid is misschien wel het allerbelangrijkste concurrentieel voordeel geworden.”

“Door met freelancers te werken, kan je snel de juiste expertise inzetten op het juiste project. Terwijl je vaste medewerkers de vaste werkzaamheden voor hun rekening nemen en het bedrijf doen draaien, ga je tijdelijk expertise insourcen om je bedrijf te wapenen voor specifieke uitdagingen van de toekomst. In dat model vullen vaste medewerkers en freelancers elkaar perfect aan.”

Vermeiren ziet nog een ander belangrijk voordeel aan het inschakelen van freelancers. “Freelancers brengen elke keer een rugzak mee. Ze brengen ideeën en ervaringen mee uit andere bedrijven en andere sectoren. Het kunnen vooruitgeschoven pionnen zijn, die over het muurtje kijken en nieuw expertise en inspiratie binnenbrengen.”

‘Freelancers moeten zichzelf vermarkten’

Als bedrijven de knop hebben omgedraaid en freelancers aan boord willen halen, waar vinden ze die dan? “Een paar jaar geleden doken heel wat puur digitale platformen op. We hebben GiGHOUSE opgericht omdat bedrijven daarin verdwaalden”, verduidelijkt Coppens. “Ze gaven in dat ze een freelancer zochten die A, B en C kon en ze kregen 150 hits. Ze zagen door de bomen het bos niet meer. Wij filteren al die freelancers al, we zorgen voor referentiechecks en als bedrijf krijg je twee, drie of vier topprofielen te zien. Geen 150. Eén of twee telefoons of videocalls volstaan in principe om dan een samenwerking tot stand te brengen.”

Coppens heeft ook nog een boodschap voor freelancers. “Je moet jezelf vermarkten. Zorg voor een portfolio, met referenties en quotes van opdrachtgevers. Investeer ook in opleidingen. Levenslang leren is natuurlijk niet alleen voor vaste medewerkers relevant. Ook als freelancer moet je bijblijven, vooroplopen zelfs, want jij bent de expert die bedrijven inhuren om hen een paar stappen verder te brengen.”

Vemeiren verwijst freelancers door naar de community die UNIZO op poten zette. “Freelancers zijn per definitie allemaal eenpersoonsbedrijfjes. Ze kunnen veel leren van elkaar. Of het nu om IT’ers, om ingenieurs of om marketeers gaat, ze zijn niet altijd beslagen in ondernemerschap. Als freelancer ben je een ondernemer. Alle aspecten van een onderneming runnen – van de boekhouding tot je eigen marketing – moet je voor je rekening nemen. Alleen. Dan helpt het als je vragen kan stellen en advies kan inwinnen bij een community van andere freelancers.”

‘Geen zwevende elementen’

Moeten bedrijven freelancers, eenmaal ze aan boord zijn gehaald, benaderen alsof ze werknemers zijn? “Freelancers zijn zelfstandigen, het zijn ondernemers. Zet hen ook zo in”, zegt Vermeiren. “Sla ze dus niet om de oren met regeltjes en met administratie, maar geef ze de vrijheid om te doen waar ze goed in zijn. Je moet daar een beetje een evenwicht in vinden. Het heeft geen zin om te eisen dat een freelancer vijf dagen op vijf van 9 tot 5 aanwezig is, dan dwing je hem in een keurslijf. Maar ik begrijp wel dat je freelancers, zeker als ze wat langer aan boord blijven, kennis wil laten maken met jouw bedrijfscultuur en jouw DNA. Het zijn externe medewerkers, maar geen zwevende elementen die losstaan van jouw onderneming.”

“Ik wil de vraag graag even omdraaien”, reageert Coppens. “Misschien moeten bedrijven hun freelancers niet benaderen alsof ze werknemers zijn, maar moeten ze hun vaste medewerkers wat meer benaderen alsof het freelancers zijn. Wat ik daarmee bedoel? Dat ze mensen minder moeten controleren op de uren die ze werken en meer op de output die ze genereren. Evalueer je eigen mensen zoals je externe krachten evalueert: op het resultaat van hun werk, niet op hun manier van werken. Zo stimuleer je ondernemerschap, zo stimuleer je creativiteit en innovatie. Zeker in deze tijd van thuiswerk en hybride werken, kunnen veel bedrijven de mindset van de freelancer wel gebruiken.”