We leven op het hoogste niveau van welvaart in de geschiedenis. We zijn gezonder, veiliger en beter omringd dan eender welke generatie vóór ons. Onze basisbehoeften zijn vervuld, onze agenda’s laat veel vrije tijd en connectie met vrienden toe en er zijn veel kansen die voor het grijpen liggen. Maar net die vooruitgang creëert een nieuw probleem. Hoe meer onze externe noden verdwijnen, hoe moeilijker het wordt om interne drijfveren te vinden.
Steeds meer mensen raken losgekoppeld van hun werk, missen richting en voelen zich leeg in een wereld die nochtans alles biedt. Het echte vraagstuk van vandaag is dus niet overleven, maar waarvoor we leven.

Daarom wordt Purpose — intrinsieke motivatie, werken en leven vanuit wat je energie geeft — geen luxe meer, maar heel dikwijls een noodzaak. We staan als maatschappij op een keerpunt: onze welvaart heeft de oude motivaties weggevaagd, en de enige weg vooruit is er een naar binnen.

Werken om te overleven

Om te begrijpen waarom motivatie vandaag zo’n uitdaging is, moeten we terug naar de basis: wat drijft mensen? Vroeger was dat antwoord opvallend simpel. We werkten omdat we moesten overleven. De omstandigheden bepaalden ons gedrag, niet onze ambities of onze dromen. Naarmate onze samenleving welvarender werd, verschoven ook onze drijfveren. De piramide van Maslow brengt die drijfveren in kaart en rangschikt ze in vijf niveaus. Onderaan de piramide vinden we fysieke behoeften terug: eten, drinken, slaap, zuurstof en sex. Het zijn basisvoorwaarden om te overleven. Pas als deze behoeften vervuld zijn, kunnen we een trapje hoger klimmen.

In 1830, het jaar waarin België onafhankelijk werd, was de bevolking vooral bezig met overleven. De motivatie om te werken hoefde je niet ver te zoeken: werken op het land of verhongeren. Ongeveer 70% van de werkende bevolking was landbouwer of werkte in de landbouw. Er waren werkweken van minimaal 60 uur nodig om het eten voor 3,5 miljoen Belgen te produceren. Vandaag is ongeveer 4% van de werkende bevolking in staat om eten voor 11,8 miljoen Belgen te produceren. En dat in twee derde van de tijd. We maken ons geen zorgen meer over een tekort aan voedsel. Die externe drijfveer kan ons niet langer motiveren.

behoeftenpiramide van Maslow

Veiligheid en zekerheid

Zodra de basisbehoeften om te overleven vervuld zijn, klim je naar de tweede trede van de piramide. Die gaat over veiligheid en zekerheid. Veilig zijn van ziekte, je familie beschermen, je bezittingen veilig stellen, zeker zijn van een dak boven je hoofd en werkzekerheid. Ook hier zien we een radicale transformatie.

In 1850 was de gemiddelde levensverwachting in Europa 36,3 jaar. Wie in 2025 geboren is, heeft gemiddeld 79 jaar voor de boeg. In tegenstelling tot onze voorouders maken wij ons geen zorgen meer over een vroege dood. Ook huiseigendom, ooit een privilege van enkelingen, is voor de meerderheid een vanzelfsprekendheid geworden. Momenteel bezit 71% van de Belgen een eigen woning. In 1834 was dat een schamele 10% tot 20%. Ook de zorgen over een dak boven ons hoofd zijn dus grotendeels verdampt. In vergelijking met vroeger is ook de tweede trede van de piramide van Maslow geen issue en dus ook geen externe motivatie meer.

Tijd voor connectie

Nog een trapje hoger komen we bij de minder meetbare aspecten van ons welzijn: vriendschap, connectie met familie, vrienden, partner en de maatschappij. Hierover bestaan geen rechtstreekse data, maar indirect kunnen we wel conclusies trekken. Als je je verbonden wil voelen met familie en vrienden, moet je tijd investeren in die relaties. Tijd die je natuurlijk beschikbaar moet hebben. In 1870 werkte de gemiddelde Belg 3.500 uur per jaar. Vandaag komen we op een gemiddelde van 1.586 uur. We werken dus 2.000 uur per jaar minder. Tijd die we geïnvesteerd hebben in relaties, vriendschappen, connecties en vrije tijd in het algemeen. We kunnen ervan uitgaan dat de meeste onder ons minstens de tijd hebben om vriendschappen en connecties op te bouwen en zo ook de derde trap van de piramide te vervullen.

Welvaart remt ons af

In onze huidige maatschappij zijn we beter dan ooit in staat om de behoeften van de eerste drie treden van Maslow in te vullen. In het verleden is er geen enkele plek en geen enkel moment te vinden waar de levenskwaliteit beter was dan vandaag. We leven gezonder, langer, veiliger en meer met elkaar verbonden dan ooit tevoren.

Ongeveer 50% tot 70% van de bevolking heeft de eerste drie motivatietreden beklommen. Het grootste deel van onze maatschappij wordt niet langer door externe omstandigheden tot actie gedreven. Vroeger was het simpel: ‘Ik heb honger, dus ik werk’. Momenteel zijn er nog amper externe omstandigheden die ons tot actie bewegen. En net hier schuilt het gevaar. Onze welvaart zet ook een grote rem op onze motivatie. De cijfers liegen er niet om. De kans om stil te vallen, om uit te checken uit de maatschappij of leeg te lopen in je job is vele keren groter dan vroeger. Het is alarmerend dat onze welvaart ook dit gevaar meebrengt. Al biedt dat gevaar ons meteen ook een enorme kans. Die kans vinden we in de laatste twee treden van de behoeftepiramide.

De switch naar binnen

Een behoefte kun je ook bekijken als een motivatie. Als je behoefte hebt aan voedsel, dan beweegt de motivatie om geen honger te hebben je tot actie. Op die manier beschrijft de piramide van Maslow ook onze onderliggende motivaties. De eerste drie treden van de piramide bevatten behoeften die je kan oplossen door iets in je omgeving te veranderen. Honger? Eet iets. Onveilig? Zoek bescherming. Eenzaam? Bel een vriend.

De laatste twee treden gaan over interne motivatie. Hier vinden we begrippen als erkenning, waardering en zelfontplooiing terug. Deze treden kun je alleen voltooien door je mentale leefwereld te veranderen. Die verandering heeft effect op je omgeving en zo ervaar je een nieuwe situatie. Kun je erkenning van je omgeving ervaren als je niet in staat bent om die mentaal te ontvangen? Uiteraard niet. Er is eerst verandering nodig in je mentale leefwereld. Zelfs al was die erkenning er al. Als je die niet kunt ontvangen, is het alsof die niet bestaat.

Ook om zelfactualisatie, zelfvertrouwen, zelfrespect en gevoelens van voldoening en prestatie te kunnen ervaren, is er een verandering in je mentale leefwereld nodig. Maar als je in staat bent om die gevoelens te beleven, bereik je de hoogste vorm van motivatie. Die doelgerichte, intrinsieke motivatie heet Purpose.

Op weg naar Purpose

Purpose ontstaat op de hoogste twee treden van de motivatiepiramide. Maar hoe kunnen we die intrinsieke motivatie naar boven halen? Uit mijn eigen zoektocht en door tientallen mensen te helpen in hun queeste is er een methode naar voren gekomen. Het kernconcept is als volgt: tijdens ons leven leren we honderden vaardigheden aan. Dat gaat van schoenveters strikken over hoofdrekenen tot luisteren. Heel af en toe ontdek je een vaardigheid die je meer energie geeft dan dat het je kost. Na verloop van tijd verzamel je er zo een tiental of meer. Op dat moment ben je niet langer bezig met het vinden van vaardigheden die je energie geven, maar kom je in een volgende fase terecht. Daar ga je die vaardigheden combineren en creatief inzetten, zodat je ze elke dag kunt gebruiken.

Hoe zou jouw leven eruitzien als je elke dag al jouw energiegevende vaardigheden en talenten kan gebruiken? Het moment waarop je daar zeker van bent, is ook het moment waarop je de vierde trede van erkenning en waardering beheerst.

De reis richting de laatste trap, zelfontplooiing, begint wanneer je inziet dat je jouw energiegevende vaardigheden en talenten voor één dieperliggend doel kan gebruiken. Door jouw unieke kwaliteiten in te zetten, creëer je niet alleen waarde voor anderen, maar versnel je ook jouw eigen groei als mens. Door anderen om je heen te helpen, kom je tot zelfactualisatie.

Waarom chinezen zeer gedreven zijn

Kun je je het effect op onze maatschappij voorstellen als 70% van de bevolking die intrinsieke motivatie, die aan passie grenzende drive heeft? Ondernemers of reizigers die China bezoeken merken vaak op dat de bevolking daar heel gedreven is. Dat is ook heel logisch. De generatie die het daar nu maakt, wordt volledig gedreven door externe motivatie. Op het vlak van motivatie staan zij nu waar Europa kort na de Tweede Wereldoorlog stond. Ondertussen lijkt het alsof Europa collectief in slaap gevallen is. De eerste drie treden van de piramide zijn vervuld, maar wij zijn er nog niet in geslaagd om onze intrinsieke motivatie te vinden. Al lijkt dit wel te gaan lukken bij jongere generaties zoals Gen Z.

​Chinezen zijn zeer gedreven. Op het vlak van motivatie staat China waar Europa kort na de Tweede Wereldoorlog stond. Ondertussen lijkt het alsof Europa collectief in slaap gevallen is.

De keuze is aan ons

Als we er niet in slagen om over te schakelen op intrinsieke motivatie dan botst onze maatschappij op het vlak van economie, welvaart en welzijn op haar eigen grenzen. Dit omwille van de absurde reden dat we het te goed hebben gedaan. Kunnen we de omslag wel maken, dan zal de welvaart en de economische activiteit toenemen. Beeld je in dat 70% van onze maatschappij zijn job uitvoert met pure intrinsieke motivatie. Er zal automatisch beter werk afgeleverd worden. Om nog niet te spreken van het algemeen welzijn. Als je het grootste deel van de tijd zaken doet die je energie geven, dan kun je toch niet anders dan gelukkiger zijn?

De keuze is nu aan ons. Blijven we drijven op de externe motivaties van weleer? Motivaties die steeds minder grip krijgen op een generatie die alle basisbehoeften vervuld ziet. Of maken we de switch naar binnen? Zoeken we de intrinsieke drive die ontstaat wanneer je doet wat je het beste kunt? Die jou energie geeft, terwijl je ook anderen helpt?

​Beeld je in dat 70% van onze maatschappij zijn job uitvoert met pure intrinsieke motivatie. Er zal automatisch beter werk afgeleverd worden.

Purpose is niet het enige dat maatschappelijke vooruitgang stuurt, maar wel een van de meest fundamentele. Een wijziging op dit fundamentele niveau is de grootste hefboom die we als maatschappij hebben. Ik begeleidde al tientallen mensen in hun zoektocht naar Purpose. Op basis van mijn ervaring is dit dus geen loze belofte. Het is een diepe overtuiging. Dit is wat er gebeurd als mensen hun talenten ontdekken en leren combineren.

We staan voor een keuzemoment. De welvaart die we hebben opgebouwd kan ons verlammen of het wordt de basis voor een nieuwe fase van menselijke ontwikkeling. Een fase waarin we niet gedreven worden door angst, maar door wat we willen bereiken.