Tom Palmaerts (Photo by Stephen Papandropoulos)

Trendwatcher Tom Palmaerts schreef een boek. Echter niet over trends voor het komende jaar, waar hij naar eigen zeggen een bloedhekel aan heeft. In ‘Ready or not - 11 manieren om futureproof te worden’ kijkt de managing partner van Trendwolves liever naar het volgende decennium en reikt hij de lezer een kapstok aan zodat die ook in 2030 nog stevig in de schoenen staat. “Een optimist geraakt gewoon veel verder”, geeft Palmaerts aan. “Daarom hoop ik mensen en bedrijven meer goesting te doen krijgen in de toekomst.”

Even ter verduidelijking: ‘Ready or not’ is geen boek specifiek voor ondernemers, het is geschreven voor iedereen die met veel goesting en vertrouwen de toekomst tegemoet wil gaan. “Ik had de voorbije jaren heel wat onderzoek gedaan voor bedrijven met het oog op het jaar 2030”, vertelt Tom Palmaerts. “Het resultaat was dat ik na verloop van tijd over een schat aan informatie beschikte. Toen ik met het idee om daar een boek over te schrijven naar uitgeverij Lannoo stapte, kwamen we na meerdere gesprekken tot de slotsom dat het niet per se over de toekomst zélf moest gaan. Duurzaamheid, economie, mobiliteit,… daar zijn al zoveel boeken over uitgebracht. Nee, het moest een boek worden over wat mensen vandaag nodig hebben om zich voor die toekomst te wapenen. Want daar is wel duidelijk nood aan.”

Elf handvaten

“Kijk, als ik naar bedrijven stap om over 2030 te praten, merk ik dat daar doorgaans maar één persoon echt mee bezig is en tijd voor maakt: hetzij de marketingverantwoordelijke, hetzij de CEO zelf, hetzij de innovatiemanager,…”, vervolgt Palmaerts. “De mensen daaronder worden overspoeld door deadlines en kunnen of willen zich met toekomstdenken niet bezighouden, laat staan over hoe ze daar vandaag mee aan de slag kunnen. Door deze personen werden mijn lezingen dan ook vaak als een vorm van entertainment gezien”, lacht hij. “Daarom reik ik in mijn nieuwe boek elf handvatten die je toelaten dingen uit te proberen, of in vraag te stellen. Zodat die mensen die nu geen tijd hebben om met 2030 bezig te zijn, toch meegaan in dat verhaal.”

“Vandaar dat ik werkte met heel wat concrete tips, zodat het voor iedereen verteerbaar wordt. En tot nadenken stemt: wanneer ik aanraad om ’s ochtends een koude douche te nemen, wil ik misschien ook zeggen dat je uit te bed moet komen en niet eerst tien minuten op je smartphone liggen tokkelen en al wat mails beantwoorden.”

Innovatie is niet complex

Wat inderdaad opvalt, is dat het boek een zekere lifestyle-vibe heeft. Zo raadt Tom Palmaerts ondernemers die voor de verjaardag van een vriend alleen tijd hebben om een emoticon op diens Facebook-wall te plaatsen aan om aan de rem te trekken en gas terug te nemen. Of hij suggereert om Google Maps uit te schakelen wanneer je op vakantie gaat, zodat je kan dwalen in plaats van alsmaar te zitten plannen.

Ik zie me zeker niet als een lifestyle-goeroe, ik wil gewoon mensen minder bang maken voor de toekomst door hen concrete tips voor vandaag te geven

“Het moest ook een toiletboekje worden”, geeft de auteur mee. “Met korte, behapbare tips die mensen aan anderen kunnen doorgeven. Bond Zonder Naam, zeg je? Nee, dat gaat me wat te ver. Ik zie me ook zeker niet als een lifestyle-goeroe, ik wil gewoon mensen minder bang maken voor de toekomst door hen concrete tips voor vandaag te geven.”

“Ik zie het namelijk vaak: mensen die bevriezen of verkrampen wanneer het over de toekomst gaat, omdat ze denken dat die complex en chaotisch wordt. Daarom wil ik met dit boekje en mijn lezingen mensen niet alleen aantonen wat er op ons afkomt, maar hen daar ook goesting in geven. Want innovatie is niet complex.”

“Let op, ik ben geen waarzegger en het meeste wat ik over de toekomst zeg, zal er wellicht naast zitten. Maar wat ik wil doen, is als trendwatcher tonen wat er vandaag allemaal aan het gebeuren is. Met als belangrijkste vraag: krijg je als ondernemer energie als je naar de toekomst kijkt? Indien dat niet het geval is – bijvoorbeeld omdat je als handelaar met een fysieke winkel of kleine webshop-eigenaar denkt dat Amazon en andere grote e-commercespelers alles zullen overnemen – dan is er een probleem en kan ik een rol spelen door dat toekomstbeeld dat je hebt open te gooien.”

“Ten eerste door te zeggen dat niemand het echt weet en ten tweede door erop te wijzen dat er meerdere scenario’s mogelijk zijn. Maar dat er wel bepaalde richtingen zijn die we uitgaan en waar je maar beter rekening mee houdt.”

Nieuwe realiteit

De trendwatcher illustreert dit met een voorbeeld: tegen 2030 zal één derde van de wereldbevolking moslim zijn. “Als jij met je bedrijf mensen wil aanwerven of producten wil blijven maken die aanslaan, dan zal je met die nieuwe realiteit rekening moeten houden”, zegt Palmaerts. “Maar er zijn nog altijd bedrijven die mij zeggen dat ik dat onderwerp niet mag aansnijden als ik kom spreken. Zo zet je dus letterlijk oogkleppen op en blijf je blind voor de toekomst. Geeft die realiteit je angst? Spreek er dan toch tenminste over, maar negeer het niet. Of je draagt er binnen tien jaar de gevolgen van.”

“Ben ik dan een waarzegger? Nee, ik leg gewoon ondergrondse maatschappelijke trillingen bloot en baseer daar mogelijke toekomstscenario’s op. In de hoop mensen te triggeren om iets te doen.”

“Ander voorbeeld: volgens Agoria zal de helft van de jobs in 2030 vandaag nog niet bestaan, waardoor één tiende van de vacatures niet zal ingevuld raken. Maar wat die jobs zijn? En wat je vandaag als student idealiteit als studierichting kiest als je werkzekerheid wil? Geen idee. Maar het is wel iets dat er zit aan te komen, dus waar je maar beter mee aan de slag gaat.”

Druk, druk, druk

Waarom hebben veel ondernemers eigenlijk schrik als ze naar de toekomst kijken, willen we weten. “Dat kan verschillende oorzaken hebben”, licht Palmaerts toe. “Het kan zijn dat er in de organisatie in het verleden al eens een innovatietraject is opgezet dat dan mislukt, waardoor niemand daar nog op wil terugkomen.”

“Een andere reden kan zijn dat iedereen het druk, druk, druk heeft en er dus weinig voor voelt om zijn of haar schouders onder toekomstprojecten te zetten. En ten derde kan het ook zijn omdat men gewoon redeneert: waarom zouden we naar de toekomst kijken, nu alles vandaag in de organisatie goed loopt en de klanten tevreden zijn?”

“Nog breder kan je stellen dat heel veel mensen – niet alleen zestigers, maar ook twintigers – heimwee hebben naar de eenvoud van hoe het vroeger was. Die zogenaamde ‘restauratieve nostalgie’ zit vandaag heel sterk in onze maatschappij verweven, terwijl die niet strookt met de realiteit want vroeger was het niet beter. En we kunnen ook niet meer terug: een samenleving zonder Uber of e-commerce is niet meer denkbaar. Deal with it, en denk liever aan wat komt.”

Adaptability quotient

Waar het bij dit alles vooral op aankomt, is flexibiliteit. “Als jonge start-up ondernemers mij vragen waarin ik zou investeren als ik 500 euro heb, hopen ze natuurlijk dat ik hen een gouden tip zal geven over beloftevolle bedrijven”, aldus Palmaerts. “Maar mijn antwoord is altijd: investeer het in sport. Houd je lichaam en hoofd fit, want dat is dé voorwaarde om flexibel te zijn. En flexibiliteit is sowieso futureproof.”

Je kan alleen maar zin krijgen in de toekomst als je dat uit het cynisme haalt. In dat opzicht vrees ik dat wij onze kinderen aan het opvoeden zijn vanuit de maatschappelijke visie dat de wereld, het milieu, de politiek,… naar de kloten is

“Moet je per se leren programmeren of coderen om gewapend te zijn voor de toekomst? Kan, maar we weten het gewoon niet. Wat we wél weten, is dat mensen in de toekomst zullen moeten werken met diverse leeftijden, diverse origines, diverse culturen en religies,… Die flexibiliteit zal broodnodig zijn, zeker in combinatie met de steeds versnellende innovatie. IQ en EQ, maar dus ook AQ: adaptability quotient.”

De toekomst is volgens Tom Palmaerts ten slotte aan de optimisten. “Je kan alleen maar zin krijgen in de toekomst als je dat uit het cynisme haalt. In dat opzicht vrees ik dat wij momenteel onze kinderen aan het opvoeden zijn vanuit de maatschappelijke visie dat de wereld, het milieu, de politiek,… naar de kloten is.”

“We mogen dat niet doen, alleen al in ons taalgebruik moeten we veel meer positiviteit steken. Anders krijgen we generaties die tegen alles foert zullen zeggen. Terwijl we net mensen nodig hebben die goesting hebben in de toekomst. En daar zie ik een rol voor mezelf en mijn boek weggelegd.”